استاندارد و اطلاعات فنی شبرنگ

شبرنگ مورد استفاده در تابلوهای انتظامی و راهنمای مسیر

قسمت اصلی و تخصصی هر تابلو ، شبرنگ آن است. به دلیل اینکه برخی سفر ها در شب انجام می گیرد ، باید تابلوها نورافشانی شده تا توسط رانندگان دیده شوند. نورافشانی بیرونی مستلزم هزینه زیاد و در برخی موارد غیر ممکن است. شبرنگهای مصرفی این شرکت مطابق  است استاندارد  4956 است که میزان بازتاب آن در جداول بعدی نشان داده شده است.

شبرنگ یک ورقه از جنس پی وی سی می باشد که درون آن دانه های شیشه ( کروی شکل) بطور منظم قرار گرفته اند. در اثر برخورد نور خودرو به صفحه شبرنگ این نور به کره شیشه ای برخورد و به طرف خودرو (چشم راننده) برمی گردد و راننده قادر خواهد بود نوشتار و پیام تابلو را مشاهده و درک نماید.

شبرنگ

دسته بندی و بازتاب انواع شبرنگ طبق استاندارد 4956

بسته به میزان نور بازتابیده شده از سطح شبرنگ رده های مختلف شبرنگ با کیفیت های متفاوت پدید می آید. پارامتر میزان بازتاب شبرنگ از مشخصه هایی است که کمپانی تولید کننده آن را اعلام نموده و ضمنا با دستگاه رفلکتومتر قابل سنجش است. والور رنگ سفید بیشترین بازتاب و قهوه ای کمترین بازتاب و رنگ مشکی هیچگونه بازتابی ندارد.

بر مبنای استاندارد فوق 9 رده شبرنگ وجود دارد. سه رده شبرنگ دارای کاربرد بیشتری هستند که عبارتند از :

1- شبرنگ مهندسی 7 ساله

2- شبرنگ لانه زنبوری 10 ساله

3- شبرنگ الماسی

شبرنگ های تولیدی شرکتهای زیر وفق استاندارد فوق بوده و مورد تایید وزارت راه وترابری می باشند:

3M, AVERY, KIWALITE, NIKKALITE

اطلاعات شبرنگ

شبرنگ رده مهندسی 7 ساله

این شبرنگ بطور وسیع در تابلوهای انتظامی و اخباری استفاده می شود. میزان حداقل بازتاب شبرنگ سفید در شروع معادل 70 کاندلا و حداکثر عمر مفید آن 7 سال است. به عبارت دیگر پایان عمر مفید شبرنگ سفید وقتی است که میزان بازتاب آن کمتر از 35 کاندلا باشد و این واقعه بطور آماری در سال هفتم اتفاق می افتد. ولی باید دقت داشت که در مناطق شرجی و مناطقی که طوفان های شن بوفور وجود دارند این عمر کمتر بوده و حتی به نصف تقلیل می یابد. اکثر تابلوهای موجود ایران از این نوع شبرنگ است.

اطلاعات شبرنگ

شبرنگ لانه زنبوری 10 ساله

این شبرنگ در تابلوهای راهنمای مسیر استفاده می شود. میزان حداقل بازتاب آن در شروع 250 کاندلا و حداقل عمر مفید آن نیز 10 سال می باشد. در اکثر تابلوهای راهنمای مسیر و تابلوهای جاده های شریانی ، علیرغم قیمت اولیه بیشتر این شبرنگ به نسبت رده مهندسی ، از این شبرنگ استفاده می شود. مطالعات ثابت نموده است با عنایت به کارآیی و طول عمر طولانی ، در تهایت تابلوهای ساخته شده و نصب شده از این نوع شبرنگ حدود سی درصد ارزانتر می باشد. علاوه بر میزان بالای بازتاب این نوع شبرنگ ، زاویه دید این شبرنگ نیز زیاد است. به عبارتی برای تابلوهای جانبی و بالاسری راهنمای مسیر که زاویه بین چشم راننده و مرکز تابلو زیاد است ، بازتاب این نوع شبرنگ مناسب و در حد خیلی خوب می باشد. نتیجه اینکه در تابلوهای راهنمای مسیر استفاده از این نوع شبرنگ ارجحیت دارد.

شبرنگ لانه زنبوری 10 ساله

شبرنگ الماسی

این نوع شبرنگ در تابلوهای راهنمای مسیر و تابلوهای موقت کارگاهی و شرایط خاص استفاده می شود. میزان حداقل بازتاب آن در شروع 800 کاندلا و حداقل عمر مفید آن نیز 10 سال است. ساختار داخلی این شبرنگ متفاوت از دو نوع دیگر بوده و از منشور شیشه درست شده است. به دلیل حادثه خیز بودن کارگاه های موقت عملیاتی که در مسیر های دارای تردد ایجاد می شوند (مثل روکش آسفالت ، حفاری تاسیسات شهری ، ساخت پل روی مسیرهای قبلی و …..) و برای اعلام هشدار هرچه بیشتر از این شبرنگ استفاده می شود. قیمت اولیه تابلوهای ساخته شده حدود سه برابر نوع رده مهندسی است. زاویه بازتاب این نوع شبرنگ بسیار عالی و از دو نوع قبل بیشتر می باشد.شبرنگ الماسی در سه تیپ 7 و 8 و 9 ارائه می شود که در میزان بازتاب و زاویه تابش تفاوت های جزیی دارند .

شبرنگ الماسی
شبرنگ الماسی

شبرنگ فسفری (زرد- سبز)

در شبرنگهای فلورسنتی از ترکیب منشور های موجود در شبرنگ لانه زنبوری بهمراه رنگ فلورسنت استفاده می شود. رنگ فلورسنت امواج فرابنفش با طول موج کوتاه نور خورشید را که غیر قابل مشاهده می باشند جذب و بصورت امواجی با طول موج بلند و قابل مشاهده ساطع می کند . این امر باعث می شود علائم ترافیکی که رنگ فلورسنت در آنها بکار رفته است در شرایط دید محدود ( بویژه در ساعات اولیه و پایانی روز و هوای ابری ) روشن تر دیده شوند.

به این ترتیب علاوه بر آشکارسازی و ایجاد تمایز به دلیل اختلاف رنگ زمینه ، مشاهده این علائم از فواصل دورتر میسر می گردد و رانندگان فرصت بیشتری برای اجتناب از خطر ( با توجه به پیام تابلو) خواهند داشت.

این شبرنگ از نوع لانه زنبوری با رنگ فسفری و عمر مفید حداقل ده سال و دارای مواد فلورسنتی است.

شبرنگ فسفری
شبرنگ فسفری

چسب شبرنگ

طبق استاندارد 4956 چسب شبرنگ از کلاس یک تا پنج تقسیم بندی شده است. شبرنگ با نوع چسب کلاس 1 از نوع فشاری بوده و بعد از جدا شدن کاغذ پشت شبرنگ و قرار گرفتن شبرنگ بر روی بدنه تابلو کافی است سطح شبرنگ با غلطک یا دست مالش داده شود و بعد از 24 ساعت استحکام کافی حاصل می شود. طبق دستورالعمل کمپانی های تولید کننده شبرنگ و استاندارد مربوطه نیازی به استفاده از حرارت نمی باشد و استفاده از دستگاه اپلیکاتور حرارتی برای این نوع شبرنگ کمک خاصی ارائه نمی دهد. تمام شبرنگ های استفاده شده در ایران (بجز یک محموله کوچک ) از این نوع شبرنگ می باشد.

شبرنگ با چسب کلاس 2 از نوع حرارتی بوده و چسب شبرنگ پس از قرار گرفتن در دستگاه اپلیکاتور حرارتی و در دمای حد اقل 66 درجه سانتیگراد فعال می گردد. تولید و کاربرد این نوع شبرنگ بسیار کمتر از شبرنگ با چسب فشاری بوده و استفاده از آن تقریبا منسوخ شده است. شبرنگ با چسب کلاس 3 تا 5 برای مصارف خاص می باشد.

دستگاه اپلیکاتور حرارتی

ین دستگاه بطور همزمان حرارت و بی هوایی ایجاد نموده و شبرنگ حرارتی را روی تابلو تثبیت می نماید.

چسب شبرنگ

مقایسه عملکردی دو نوع شبرنگ رده مهندسی و لانه زنبوری

مقایسه عملکردی دو نوع شبرنگ رده مهندسی و لانه زنبوری

این عکس متعلق به تحقیقات کمپانی سه ام می باشد. میزان تفاوت 70 کاندلا و 250 کاندلا برای شروع استفاده از دو شبرنگ در دو عکس سمت چپ بوضوح مشخص است. بعد از گذشت 7 سال میزان بازتاب شبرنگ رده مهندسی به شدت کاهش یافته ولی بازتاب شبرنگ لانه زنبوری پس از ده سال حتی از بازتاب شبرنگ مهندسی در شروع استفاده بیشتر است.

نتیجه اینکه : استفاده از شبرنگ لانه زنبوری بسیار بهتر و مقرون به صرفه تر است. قبلا توضیح داده شد که درون ساختار شبرنگ از کره های شیشه ای استفاده شده است ، این ساختار برای شبرنگ های رده مهندسی و لانه زنبوری صادق است. اما ساختار شبرنگ الماسی بصورت منشور شیشه است.

ضمنا یکی از تفاوت های شبرنگ مهندسی و لانه زنبوری در این است که دانه های شیشه در شبرنگ لانه زنبوری در محفظه چند وجهی قرار می گیرد و همین امر باعث آسیب رسانی کمتر ( به فاصله کانونی شسشه و آینه پشت آن ) شده و دلیل افزایش طول عمر این نوع شبرنگ می باشد.

در شکل زیر اصل بازتاب شبرنگ بصورت گرافیکی نشان داده شده است.

قایسه عملکردی دو نوع شبرنگ رده مهندسی و لانه زنبوری

دستگاه رفلکتومتر

دستگاهی که بوسیله آن میزان بازتاب شبرنگ قابل اندازه گیری است و بدین وسیله می توان صحت و سلامت شبرنگ را کنترل نمود. کارکرد این دستگاه بدین صورت است که دیافراگم آن بر روی سطح شبرنگ قرار گرفته و دکمه شلیک آن فشرده می شود. در این حالت نوری با زاویه دو دهم درجه وارد شبرنگ شده و بازتاب آن در منهای چهار درجه اندازه گیری می شود.

کارکرد این دستگاه در موارد زیر است :

1- کنترل میزان بازتاب تابلوهای منصوبه در معابر جهت جایگزینی تابلوهای خارج از استاندارد ( بازرسی ایمنی راه )

2- کنترل میزان بازتاب شبرنگ های خط تولید . لازم به ذکر است در این حالت حصول میزان بازتاب دلیل کافی بر مطلوبیت شبرنگ در سال های آتی نبوده و باید پارامترهای دیگری را نیز لحاظ نمود.

این دستگاه توسط چند شرکت اروپایی تولید شده و تفاوت های آنها به شرح زیر است :

1- وجود یا عدم وجود جی پی اس که وجود این دستگاه برای بازرسی ایمنی راه مفید است.

2- دقت اندازه گیری میزان بازتاب شبرنگ در رنگهای مختلف با یک کلید یا چند کلید. مدل هایی که همه رنگها را با یک کلید اندازه می گیرد و ضمنا دقت تشخیص و تفکیک رنگ را بطور هوشمند دارند ، دارای سهولت کاربرد بیشتری هستند. 

3- میزان حافظه جهت ذخیره سازی نمونه های اندازه گیری شده. 

4- امکان اتصال به کامپیوتر جهت انتقال داده های ذخیره شده.

5- میزان مصرف باتری و وزن دستگاه.

دستگاه رفلکتومتر